Thời điểm mở thừa kế là một chế định rất quan trọng trong pháp luật cũng như việc áp dụng trong thực tiễn.
Theo quy định của bộ luật dân sự 2015, thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết.
Quy định này được hiểu là những người hưởng di sản chỉ được mở thừa kế khi người để lại di sản đã chết. Điều này là phù hợp với các quyền của người sở hữu, khi chủ sở hữu còn sống thì không ai được quyền định đoạt tài sản thay cho họ.
Tuy nhiên quy định này được hiểu là “quyền”, hay là “nghĩa vụ” của những người hưởng di sản.
Thực tế cho thấy, người để lại di sản chết rồi, những người hưởng di sản, không mặc nhiên mở thừa kế để chia di sản ngay tại thời điểm đó, do còn đau buồn vì sự ra đi của người thân hoặc do bận lo việc tang gia bối rối. Có rất nhiều trường hợp rất lâu sau đó, thậm chí là không bao giờ tiến hành việc mở thừa kế tức thực tế không tiến hành việc mở thừa kế, không tiến hành việc phân chia di sản.
Vì không tiến hành việc mở thừa kế nên không xảy ra tranh chấp giữa các đồng thừa kế.
Ví dụ: ông A có 3 người con B, C, D. nếu mở thừa kế chia theo pháp luật cho ông B, C mà không chia cho D thì D mới khởi kiện yêu cầu chia thừa kế cho mình.
Nhưng không mở thừa kế, tài sản của ông A để lại, ông B ở cùng cứ vậy quản lý sử dụng và ông C, D chưa từng họp bàn cùng ông B về việc phân chia di sản thừa kế của ông A để lại.
Thời diểm mở thừa kế được hiểu là thời điểm mà người hưởng di sản được quyền mở thừa kế để chia di sản. Còn họ mở hay không là tùy họ. Thực tế vì nhiều lý do có thể là họ không mở thừa kế để chia di sản ngay sau khi người để lại di sản đó mất thậm chí không bao giờ mở.
Tuy nhiên, việc xác định thời điểm mở thừa kế là vô cùng quan trọng. Vì thời điểm mở thừa kế là căn cứ phát sinh, là căn cứ để tính nhiều vấn đề khác như:
Thời điểm phát sinh quyền và nghĩa vụ của người thừa kế. Kể từ thời điểm mở thừa kế, những người thừa kế có các quyền, nghĩa vụ tài sản do người chết để lại.
- Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế.
- Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là 10 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.
- Thời hiệu yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết để lại là 03 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.
Trong quy định của luật có sự gián tiếp phân biệt giữa thời điểm mở thừa kế và thời điểm phân chia di sản, vì 2 cụm từ, 2 hành động này được thể hiện ở 2 điều luật khác nhau. Và như vậy, không đồng nhất việc mở thừa kế với chia di sản. cũng có nghĩa 2 việc này không nhất thiết phải xảy ra cùng nhau, mở thừa kế là chia di sản ngay. Mở thừa kế là khi người để lại di sản chết, còn chia di sản lúc nào thì chia.
Điều 611. Thời điểm, địa điểm mở thừa kế
- Thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết. Trường hợp Tòa án tuyên bố một người là đã chết thì thời điểm mở thừa kế là ngày được xác định tại khoản 2 Điều 71 của Bộ luật này.
Điều 620. Từ chối nhận di sản
……….
- Việc từ chối nhận di sản phải được thể hiện trước thời điểm phân chia di sản.
Việc áp dụng pháp luật hiện hành đối với việc mở thừa kế là “mặc nhiên mở” tức coi là đã mở từ thời điểm người để lại di sản chết, khi người để lại di sản chêt, mốc này mặc nhiên tính là thời điểm mở thừa kế. Không phụ thuộc vào việc, thực tế người thừa kế có mở thừa kế hay không.
Như trên đã nói, thời điểm mở thừa kế là căn cứ để xác định quyền, nghĩa vụ của người thừa kế, căn cứ xác định thời hiệu khởi kiện về chia di sản thừa kế.
Do đó, các đồng thừa kế, những người được quyền hưởng di sản từ người đã mất sau khi lo xong hậu sự chu toàn cho người đã mất. Các đồng thừa kế nên họp bàn với nhau để mở thừa kế và phân chia di sản trong khoảng thời gian 2-5 năm sau khi người để lại di sản mất. Để, nếu chia không công bằng, không thống nhất được việc chia thì các thừa kế có thể thưa kiện ra tòa án để phân xử theo pháp luật trong thời hạn cho phép.
Đối với những người có quyền yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ tài sản với mình: Ví dụ: ông A trước khi mất vay tiền của ông B, giờ các con ông A có trách nhiệm, nghĩa vụ dùng tiền từ di sản để lại của ông A để thanh toán cho ông B. Vì quy định thời hạn yêu cầu thanh toán của ông B trong trường hợp này là 3 năm kể từ thời điểm ông A chết. Do đó ông B có thể yêu cầu các con ông A thanh toán trong khoảng 1,2 năm sau khi ông A mất, nếu không thì ông A kiện ra tòa án vẫn còn thời hạn 1 năm. Quá thời hạn 3 năm là mất quyền khởi kiện theo quy định của pháp luật.
CÔNG TY LUẬT TÔ CÁT
Địa chỉ: Số 2, ngõ 231, phố Chùa Bộc, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội
Điện thoại: 024.85871985 – 0912838059 email: luattocat@gmail.com
Với đội ngũ luật sư tận tình, chu đáo. Chúng tôi nhận hỗ trợ:
- Tư vấn, soạn thảo di chúc. hỗ trợ thủ tục công chứng và gửi giữ di chúc
- Hỗ trợ họp gia đình về việc mở thừa kế, phân chia di sản.
- Hỗ trợ giải quyết tranh chấp về thừa kế.
