NHỮNG ĐIỂM MỚI CỦA LUẬT HÌNH SỰ 2015
Bộ luật hình sự 2015
Bộ luật Hình sự năm 2015 được Quốc hội thông qua ngày 27/11/2015 được chia làm 3 phần và sẽ có hiệu lực bắt đầu từ ngày 01/07/2016.Trong tổng số 26 Chương 426 điều của Bộ luật thì có 72 điều mới, 362 điều được sửa đổi, 17 điều giữ nguyên, 07 điều bãi bỏ. Dưới đây là những thay đổi cơ bản trong những quy định về phần chung:
1. Bổ sung quy định về trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại
BLHS 2015 đã bổ sung thêm trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại và quy định cụ thể vấn đề này tại Chương XI với 17 Điều Luật. Theo đó, cơ sở để truy cứu trách nhiệm hình sự của pháp nhân được dựa trên dấu hiệu hành vi của cá nhân như: Việc thực hiện hành vi phạm tội mang danh nghĩa của pháp nhân, mang lại lợi ích cho pháp nhân, thực hiện theo sự chỉ đạo hay chấp thận của pháp nhân…
Bên cạnh đó, BLHS 2015 cũng quy định các biện pháp chế tài cụ thể để áp dụng cho pháp nhân, đồng thời còn quy định chặt chẽ về việc pháp nhân thương mại chịu trách nhiệm hình sự không loại trừ trách nhiệm hình sự của cá nhân.
2. Giảm hình phạt tử hình
-Theo quy định của BLHS 2015thì số lượng điều không áp dụng hình phạt tử hình giảm xuống. Bên cạnh đó, đối tượng không áp dụng hình phạt tử hình được bổ sung thêm một đối tượng là người từ 75 tuổi trở lên khi phạm tội hoặc khi xét xử. Đồng thời BLHS 2015 cũng mở rộng thêm 02 trường hợp không thi hành án tử hình là trường hợp là người từ đủ 75 tuổi trở lên và trường hợp là người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất (3/4) ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra xử lý tội phạm hoặc lập công lớn.
3. Bổ sung chính sách xử lý đối với người dưới 18 tuổi
BLHS năm 2015 quy định phạm vi chịu trách nhiệm hình sự của người đủ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi cụ thể và chi tiết hơn, Bộ luật quy định đối tượng này chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự đối với 29 tội; đồng thời quy định rõ hơn trách nhiệm hình sự đối với người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi.
Bộ luật Hình sự năm 2015 cũng bổ sung thêm 3 biện pháp có tính chất giám sát, giáo dục người dưới 18 tuổi khi họ thực hiện tội phạm mà cơ quan có thẩm quyền xét thấy không cần thiết phải áp dụng trách nhiệm hình sự: Khiển trách, hòa giải tại cộng đồng, giáo dục tại xã, phường, thị trấn.
Ngoài ra, hiện nay BLHS 2015 thay đổi quá trình xử lý đối với người dưới 18 tuổi là trong quá trình cân nhắc xử lý trước tiên Tòa án phải xét xem đối tượng này có thể áp dụng các biện pháp giáo dục cải tạo, các biện pháp tư pháp hay không, sau đó mới bàn đến việc áp dụng hình phạt.
4. BLHS 2015 đã hủy bỏ tội cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng. Đồng thời thay thế tội danh này bằng các tội danh mới thuộc từng lĩnh vực quản lí kinh tế như: Đầu tư công; quản lý, sử dụng tài sản nhà nước; quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp; đấu thầu; kế toán; quản lý thuế; xây dựng.
BLHS 2015 bổ sung thêm 3 trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự: Gây thiệt hại trong khi bắt giữ người phạm tội; rủi ro trong nghiên cứu, thử nghiệm, áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật và công nghệ; thi hành mệnh lệnh của người chỉ huy hoặc của cấp trên.
5. Mở rộng căn cứ miễn trách nhiệm hình sự
Theo quy định của BLHS 2015, căn cứ miễn trách nhiệm hình sự chia làm 02 loại:
1 – Đương nhiên miễn trách nhiệm hình sự: Người phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự khi có một trong những căn cứ:
– Khi tiến hành điều tra, truy tố hoặc xét xử, do có sự thay đổi chính sách, pháp luật làm cho hành vi phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội;
– Khi có quyết định đại xá.
2 – Người phạm tội có thể được miễn trách nhiệm hình sự khi thỏa mãn một trong các căn cứ quy định tại khoản 2 Điều 29 BLHS 2015.
-) Khi tiến hành điều tra, truy tố, xét xử do chuyển biến của tình hình mà người phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa;
-) Khi tiến hành điều tra, truy tố, xét xử, người phạm tội mắc bệnh hiểm nghèo dẫn đến không còn khả năng gây nguy hiểm cho xã hội nữa;
-) Người phạm tội tự thú, khai rõ sự việc, góp phần có hiệu quả vào việc phát hiện và điều tra tội phạm, cố gắng hạn chế đến mức thấp nhất hậu quả của tội phạm và lập công lớn hoặc có cống hiến đặc biệt, được Nhà nước và xã hội thừa nhận.
Ngoài ra, BLHS 2015 đã bổ sung thêm một căn cứ mới để có thể được miễn trách nhiệm hình sự, nếu người phạm tội đáp ứng đầy đủ các điều kiện tại khoản 3 Điều 29: “…3. Người thực hiện tội phạm ít nghiêm trọng hoặc tội phạm nghiêm trọng do vô ý gây thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm hoặc tài sản của người khác và được người bị hại hoặc người đại diện của người bị hại tự nguyện hòa giải và đề nghị miễn trách nhiệm hình sự, thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự.”
6. Bộ luật Hình sự năm 2015 vẫn duy trì chế định chuẩn bị phạm tội nhưng đã thu hẹp lại ở một số tội. Chế định chuẩn bị phạm tội này được quy định cụ thể tại Điều 14, theo đó chế định này sẽ được áp dụng đối với 21 tội trong các trường hợp thông thường. Còn đối với người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi chuẩn bị phạm các tội quy định tại: Điều 123 (tội giết người); Điều 134 (tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác); Điều 168 (tội cướp tài sản); Điều 169 (tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản) thì sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự.
Trên đây là những điểm thay đổi nổi bật trong phần chung của Bộ luật Hình sự 2015 so với trước đây. Những vấn thay đổi này sẽ bắt đầu có hiệu lực vào ngày 01/07/2016 sắp tới.
— H2O —
