Những tội danh chỉ bị khởi tố khi có sự yêu cầu của người bị hại.
Khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn đầu tiên của tố tụng hình sự, đây là quyền chủ động của cơ quan có thẩm quyền, không phụ thuộc vào ý chí của người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của họ. Tuy nhiên, tại Điều 105 Bộ luật tố tụng hình sự lại quy định những trường hợp yêu cầu của người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của họ được pháp luật quy định như điều kiện bắt buộc để khởi tố vụ án.
Điều 105 quy định: “Những vụ án về các tội phạm được quy định tại khoản 1 các Điều 104, 105, 106, 109, 111, 113, 121, 122, 131 và 171 của Bộ luật hình sự (BLHS) chỉ được khởi tố theo yêu cầu của người bị hại hoặc của người đại diện hợp pháp của người bị hại là người chưa thành niên, người có nhược điểm về tâm thần thể chất.”
Như vậy, các hành vi phạm tội thuộc khung hình phạt tại khoản 1 của 11 tội sau sẽ chỉ bị khởi tố khi có yêu cầu của người bị hại:
– Điều 104. Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác;
– Điều 105. Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh;
– Điều 106. Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng;
– Điều 108. Tội vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác;
– Điều 109. Tội vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính;
– Điều 111. Tội hiếp dâm;
– Điều 113. Tội cưỡng dâm;
– Điều 121. Tội làm nhục người khác;
– Điều 122. Tội vu khống;
– Điều 131. Tội xâm phạm quyền tác giả;
– Điều 171. Tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp.
Việc quy định khởi tố vụ án hình sự theo yêu cầu của người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của họ xuất phát từ tính chất của vụ án và cũng xuất phát từ lợi ích của chính người bị hại. Cơ quan có thẩm quyền nếu tự mình khởi tố vụ án hình sự có thể gây thêm những tổn thất về tinh thần cho người bị hại, làm lộ bí mật đời tư của họ, phá vỡ sự hòa giải trong nhân dân… Do đó, trong những trường hợp này, người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của người bị hại có quyền tự lựa chọn: Yêu cầu khởi tố vụ án hình sự, tha thứ hoặc thỏa thuận với người phạm tội.
Việc khởi tố vụ án hình sự theo yêu cầu của người bị hại hoặc của người đại diện hợp pháp chỉ áp dụng đối với những trường hợp phạm tội quy định tại Khoản 1 của 11 điều luật về các tội nêu trên. Ngoài những trường hợp đó, yêu vầu của người bị hại hoặc của người đại diện hợp pháp của họ không còn là điều kiện để khởi tố vụ án hình sự.
— H2O —
