Tình huống tư vấn : Thừa kế quyền sử dụng đất khi người để lại di sản không có con.
Chị H không kết hôn, không có con. Chị H có anh trai và em gái
Chị H mất năm 2018, thời điểm chị H mất, bố mẹ chị H cũng đã mất.
anh trai chị H mất năm 2020
Năm 2022 chia thừa kế nhà đất của chị H
Hỏi con, cháu anh trai chị H có được nhận thừa kế đối với một phần tài sản của chị H không
Trả lời.
Theo quy định về người thừa kế
Điều 613. Người thừa kế
Người thừa kế là cá nhân phải là người còn sống vào thời điểm mở thừa kế hoặc sinh ra và còn sống sau thời điểm mở thừa kế nhưng đã thành thai trước khi người để lại di sản chết. Trường hợp người thừa kế theo di chúc không là cá nhân thì phải tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.
Điều 614. Thời điểm phát sinh quyền và nghĩa vụ của người thừa kế
Kể từ thời điểm mở thừa kế, những người thừa kế có các quyền, nghĩa vụ tài sản do người chết để lại.
- Thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết. Trường hợp Tòa án tuyên bố một người là đã chết thì thời điểm mở thừa kế là ngày được xác định tại khoản 2 Điều 71 của Bộ luật này.
- Địa điểm mở thừa kế là nơi cư trú cuối cùng của người để lại di sản; nếu không xác định được nơi cư trú cuối cùng thì địa điểm mở thừa kế là nơi có toàn bộ di sản hoặc nơi có phần lớn di sản.
Điều 652. Thừa kế thế vị
Trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống.
Căn cứ các quy định trên cho thấy:
Người thừa kế là cá nhân phải còn sống vào thời điểm mở thừa kế, tức thời điểm người để lại di sản mất. (Duy nhất áp dụng ngoại lệ là trường hợp con chết trước cha thì cháu được hưởng thừa kế thế vị)
Như vậy thời điểm mở thừa kế là khi chị H mất được xác định có 2 người còn sống là anh trai và em gái của người để lại di sản, vậy được xác định là hàng thừa kế của chị H.
Thời điểm anh trai chị H mất năm 2020, được xác định là thời điểm mở thừa kế đối với di sản của anh trai chị H cho các hàng thừa kế của anh trai chị H (trong đó có các con anh trai chị H). Trong di sản của anh trai chị H có phần anh được nhận từ thừa kế của em gái là chị H.
Do đó, con anh trai chị H được hưởng các tài sản do anh trai chị H để lại (trong đó có phần tài sản do chị H để lại)
Lưu ý đây không phải là trường hợp thừa kế thế vị, vì bình thường thừa kế thế vị là áp dụng cho trường hợp con mất trước hoặc cùng thời điểm với cha mẹ là người để lại di sản thừa kế, còn trong mọi trường hợp thừa kế khác thì cứ mất trước là không được xác định là người thừa kế.
Trên đây là nội dung tham khảo với một tình huống cụ thể. Khi xác định phân chia di sản thừa kế cần xem xét cẩn thận hàng thừa kế, thời điểm mở thừa kế, căn cứ theo tình huống thực tế phát sinh.
